نکات ایمنی برای نصب صحیح دودکش
وسایل گازسوز نیز همانند سایر وسایل مشابه جهت روشن شدن و سوختن مناسب نیاز به هوا دارند و تنها راه ارتباطی آنها با فضای خارج از ساختمان از طریق دودکش است. گاز طبیعی و سایر تسهیلات که موجب راحتی و آسایش مردم است، در صورت عدم رعایت نکات ایمنی می‌تواند موجب خسارات جبران ناپذیری شود. بهترین روش مقابله با این خطرات، پیشگیری و رعایت نکات ایمنی است.
یکی از نکات بسیار مهم و قابل توجه، طریقه نصب انواع بخاری و وسایل گازسوز و به خصوص نصب دودکش است. نصب صحیح دودکش از این جهت اهمیت دارد که مانع از نشت گاز مونوکسیدکربن که حاصل سوخت ناقص است، می‌شود. این گاز بی رنگ و بی بو بوده و به همین دلیل به سادگی قابل تشخیص نیست.
ضوابط و استانداردهای نصب صحیح دودکش
- انتهای کلیه دودکشها باید حداقل ۶۰ سانتی متر از سطح بام فاصله داشته و دارای کلاهک مخصوص (به شکل H) باشد.
- دودکش و اتصالات در داخل و خارج دیوار باید از جنس مقاوم و بدون هیچگونه منفذ یا نشتی در سرتاسر آن باشد. (به کارگیری لوله‌های آکاردئونی آلومینیومی مجاز نیست).
- شیب لوله‌های افقی در داخل واحدها باید مثبت (رو به بالا) و ارتفاع قسمت‌های عمودی لوله حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.
- قطر لوله دودکش باید مساوی یا بزرگتر از قطر لوله خروجی دستگاه حرارتی باشد.
- اگر فضای خود را با شوفاژ (سیستم حرارتی مرکزی) گرم می‌کنید درزبندی و بستن منفافذ به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی مانعی ندارد.
- هر وسیله درون سوز مانند بخاری، آب گرم کن و غیره دارای دودکش مناسب و لوله رابط مجزا و مستقل باشد.
- قسمت عمودی دودکش باید روی پایه‌های مناسب قرار گیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود. طول عمودی دودکش با بست‌های مناسب به دیوار محکم شود.
- عبور دودکش از فضای داخلی و سقف کاذب حمام مجاز نیست.
- هنگام استفاده از بخاری های دیواری در اماکن عمومی باید دهانه دودکشها حداقل در ارتفاع ۱۲۰ سانتیمتری تعبیه شود.
- دودکش مشترک حداکثر برای ۵ طبقه استفاده شود. (این کاررا در صورت لزوم حتماً باید افراد متخصص و مطابق ضوابط استاندارد انجام دهند و انجام آن توسط افراد غیر متخصص مجاز نیست)
- داکت دودکشها باید از بالا به هوای آزاد ارتباط داشته باشد.
- محل اتصالات دودکش باید کامل دودبند شود.
- به منظور نصب دودکشها، استفاده از قطعات لوله‌های فلزی و سیمانی پیش ساخته سر صاف (لب به لب) ممنوع است باید از نوع فنجانی استفاده شود.
- در نصب دودکش از اجرای پیچ و خم های زیاد و استفاده از زانویی زیاد پرهیز شود.
داکت
کانال‌هایی عموماً محصور و محدود در ساختمان هستند که تا سقف ادامه دارند و تاسیسات آب، برق، گاز و تهویه از آنها عبور داده می‌شود.
گازهای سمی به دو دلیل وارد داکت می‌شوند.
- ارتباط هوای مسموم موتورخانه با داکت
- وجود درزهای اتصال در دودکشها
نکات ایمنی اجرای دودکش در داخل ساختمان
زانویی ۹۰ درجه
هر یک زانویی در مسیر دودکش به میزان ده درصد از توان تخلیه‌ی دودکش را کم می‌کند. بنابراین در مسیر دودکش بیشتر از دو الی سه زانویی ۹۰ درجه استفاده نکرده و خود و اعضای خانواده را در مرض گازهای سمی قرار ندهید.
آزمون توانایی مکش
میزان مکش دریچه دودکش تعبیه شده بر روی دیوار را قبل از نصب دودکش آزمایش کنید. این کار با استفاده از شعله‌ی کبریت امکان پذیر است. مکش مناسب زمامی است که شعله‌ی کبریت به سمت داخل دریچه کشیده شود.
جنس دودکشها
دودکش‌های داخلی باید از جنس ورق‌های گالوانیزه ضد زنگ و بدون درز بوده و در محل اتصال قطعات به خوبی به هم چفت شوند. استفاده از لوله‌های بسیار ضعیف آلومینیومی مخصوص هود آشپزخانه به عنوان دودکش ممنوع است. این لوله‌ها به راحتی باز می‌شوند.
عدم استفاده از طرف آب
قرار دادن انتهای لوله‌ی دودکش درون ظرف آب هیچ توجیه علمی نداشته و مساوی با خودکشی است. با این کار گازهای سمی در اتاق منتشر می‌شوند.
توجه به نحوه‌ی تداخل لوله‌ها
اندازه‌ی قطر لوله‌ها را تا رسیدن به خارج ساختمان تغییر ندهید و در زمان اتصال لوله‌های گالوانیزه دقت کنید تا لوله‌های پایین‌تر به درون لوله‌های بالاتر بروند.
دیوارهای جانبی
به دیوارهای چهار جهت ساختمان دیوارهای جانبی گفته می‌شود. در عبود دودکش از دیوارهای جانبی ساختمان به نکات زیر توجه کنید.
- استفاده از فقط یک زایی ۹۰ درجه در خارج ساختمان
- استفاده از یک پایه دودکش به اندازه ۵۰ تا ۷۰ سانتیمتر
- استفاده از پوشش عایق پشم شیشه برای گرم نگه داشتن لوله‌ی گالوانیزه
- استفاده از کلاهک مناسب برای جلوگیری از مسدود شدن و مواردی همچون لانه گذاری پرندگان
- کلاهک نباید در زیر دامنه‌ی سقف و یا مجاور پنجره‌های اتاق خواب یا سرویس‌های بهداشتی باشد.
عبور دودکش از بالای سقف‌های افقی یا شیبدار
- عدم استفاده از زانو در بالای سقف
- استفاده از یک پایه دودکش مهار شده به اندازه‌ی ۱۰۰ سانتیمتر
- نصب عمودی پایه دودکش و کلاهک آن
- عدم محاورت کلاهک با مجاور کولرها یا دریچه‌های تهویه در روی سقف
- اجتماع چندین کلاهک در کنار هم
ویژگی‌های کلاهک مناسب
- مانع ورود آب باران و پرندگان به مجرای دودکش باشد.
- در صورت وزش باد عملکرد طبیعی آن دچا مشکل نشده و به اصطلاح پس نزند.
- استفاده از کلاهک‌های H می‌تواند مانع ورود پرندگان و لانه گذاری آنها در مجرای دودکش باشد.
سایر رعایت نکات ایمنی در نصب دودکشها
- قطر دودکش شومینه / پکیج/ آب گرم کن دیواری ۱۵cm در نظر گرفته شود و نیز دودکشها به هیچ وجه مشترک کار نشوند.
- قطر دودکش بخاری / آب گرم کن زمینی ۱۰cm در نظر گرفته شود و نیز دودکشها به هیچ وجه مشترک کار نشوند.
- دود کش ها با زدن بست کمربندی در محل اتصال هم محور و دودبند گردند و دود کش های ترکدار تعویض گردند.
- به منظور جلوگیری از گرفتگی، لوله دودکش ها تا ۲۰cm پایین تر از پایین ترین لوله رابط به دودکش قائم امتداد یابند.
- در سوراخ کردن دودکشها دقت لازم انجام شود تا مشکل دودکش مشترک سهواً ایجاد نشود.
- درصورت عبور دودکش از مجاورت لوله‌های آب یا فاضلاب فاصله مجاز رعایت شود یا عایقکاری مناسب انجام شود.
- در ساختمان‌های بلند تر از ۵ طبقه از بخاری به عنوان وسیله گرمایشی استفاده نشود. (ساختمان‌های بلندتر از ۵ طبقه) ارتفاع دودکش بیش از ۱۵ متر، مجاز به استفاده از بخاری بعنوان وسیله گرمایشی نیست.
- از لوله‌های فنری آلومینیومی بجای دودکش‌های گالوانیزه به هیچ وجه استفاده نشود.
- دودکش مستقل به تعداد واحدها برای پکیج / شومینه / بخاری در پشت بام در نظر گرفته شود.
- ارتفاع ۱ متر از کف بام و ۶۰cm از جان پناه ( هر نقطه از ساختمان یا ورودی‌های هوای ساختمان در شعاع ۳ متری)در دودکشها رعایت شود.
- دودکشها از خود نوری عبور نداده و به درستی دودبند باشند.
- برای جلوگیری از برگشت دود از نصب دودکش در مناطق پر فشار نظیر کنج‌ها اجتناب شود.
- دودکش‌های در مجاورت هم بصورت اریب نصب شوند.
- محدودیت حداکثر ارتفاع قائم ۱۵m و افقی ۶۰cm جهت دودکشها رعایت شود. (اگر لوله عایق شود حداکثر ارتفاع قائم تا ۳۰m و افقی تا ۳m نیز مجاز است).
- اگر هواکش‌ها و دودکشها در مجاورت کولر هستند ۱/۵ متر از کولر بلندتر باشند.
- در صورتی که به دلیل بلند بودن ساختمان یا قرار گرفتن لوله در جدار ساختمان، احتمال رسیدن بخارات آب به نقطه شبنم وجود داشته باشد جدار خارجی لوله عایق شود.
- در خصوص جنس دودکش تمهیدات لازم انجام شو.
- دودکش حتی الامکان مستقیم و بدون انحراف تا بالاترین نقطه بام هدایت شود.
- در صورت قرار گرفتن دودکش در داکت ساختمانی داکت مذکور از بالا با هوای آزاد در ارتباط باشد.
آزمایش عملکرد دودکش
می‌توان برای اطمینان از صحت عملکرد دودکش سه آزمایش آسان زیر را انجام داد.
- ساده‌ترین آزمایش هر دودکش، دست زدن و لمس آن است. سردی دودکش نشانه عبور نکردن گازهای سمی حاصل از احتراق وسیله گازسوز و زنگ خطری برای شما است. وقتی وسیله گازسوز کار می‌کند باید دودکش داغ باشد.
- آزمایش بعدی استفاده از شمع و یا شعله کبریت در محل دریچه و مبدأ دودکش در اتاق (محل مصرف) است. با قرار دادن کبریت روشن در ابتدای دریچه باید شعله به سمت داخل دودکش کشیده شود. این موضوع نشانه کـار کردن و مکش مناسب دودکش بوده و در صورتی که تغییری در شعله ایجـاد نشود، نشان دهنده عدم مکش مناسب دودکش است.
- هنگام خرید یا اجاره خانه و پیش از وصل وسایل گازسوز به دودکش، مسیر دودکشها را با یک وزنه و طناب محکم از پشت بام تا محل دریچه و مبدأ دودکش کنترل کنید تا از باز بودن آن به طور کامل مطمئن شوید.
