انواع دتکتورهای سیستم اعلام حریق به منظور تشخيص يك يا چند مشخصه حريق به شرح زير طراحی می‌شوند.
حرارت
دود
گاز سوخت (مانند مونواكسيد كربن)
تشعشع مادون قرمز يا ماوراء بنفش
در برخی سيستم‌های تشخيص حريق، هنگامی كه مشخصه‌ای به آستانه از قبل تعيين شده‌ای می‌رسد، سيگنال حريق بوجود می‌آيد. به جای مورد فوق يا علاوه بر آن، سيگنال حريق هنگامی توليد می‌شود كه نرخ تغيير مشخصه‌ای بيانگر وقوع حريق باشد.
انواع دتکتورهای سیستم اعلام حریق
آشكارسازهای حرارتی
آشكارسازهای حرارتی می‌توانند به شكل آشكارسازهای نوع نقطه‌ای يا نوع خطی باشند. امكان دارد سيستم تشخيص حريق به نحوی طراحی شده باشد كه در شرايط رسيدن به يك دمای ثابت پاسخ دهد. آشكارساز حرارتی می‌تواند مجهز به حسگری باشد كه به نرخ افزايش دما جواب دهد. در اين مورد، آشكارساز، هنگامی كه افزايش دما از نرخ معينی تجاوز نمايد يا زمانی كه به دمای ثابت و معينی برسد، پاسخ خواهد داد.
آشكارسازهای حرارتی كه در شرايط غير عادی بودن نرخ افزايش دما عمل كرده ولی هنگامی كه دما به مقدار معين و ثابتی می‌رسد كار نمی‌كنند، نبايستی مورد استفاده قرار گيرند چون قادر به تشخيص حريقی كه به كندی گسترش می‌يابد نخواهند بود.
آشكارسازهای دودی
عملكرد آشكارسازهای دودی نقطه‌ای مبتنی بر يكی (يا هردو) از دو مكانيسم زير است.
آشكارسازهای دودی اتاقك يونيزاسيون با توجه به كاهشی كه در جريان بين الكترودهای اتاقك يونيزاسيون در داخل آشكارساز، به واسطه دود رخ می‌دهد، دود را تشخيص می‌دهند. آشكارسازهای دودی نوری با توجه به پراكندگی نور ناشی از يك منبع نور كوچك داخل آشكارساز، دود را تشخيص می‌دهند.
آشكارسازهای دودی پرتو نوری در واقع از آشكارسازهای دودی نوع خطی هستند. آنها از يك منبع نور (معمولاً در فركانس‌های مادون قرمز عمل می‌كند) و يك گيرنده تشكيل يافته‌اند. اين دو در دو محفظه جداگانه قرار داشته يا در داخل يك واحد تنها تعبيه می‌شوند كه در اين حالت، از منعكس كنند‌ه‌هايی به منظور انعكاس نور از فرستنده به گيرنده مربوطه استفاده می‌شود. آشكارسازهای پرتو نوری بر اساس تشخيص وجود مانع در مسير نور حاصل از منبع كه به علت دود ايجاد می‌شود عمل می‌نمايند. برخی آشكارسازهای پرتو نوری همچنين می‌توانند بر اساس تغييرات در شاخص انكسار نور كه در واسط‌های متلاطم بين هوای داغ و سرد رخ می‌دهد حرارت را تشخيص دهند.
آشكارسازهای گازسوختی
آشكارسازهای گازسوختی از نوع آشكارسازهای نوع نقطه‌ای بوده و به گاز (گازها‌ی) توليد شده در اثر حريق پاسخ می‌دهند. به عنوان مثال، هنگامی كه در اثر محدود بودن اكسيژن موجود، فرآيند سوخت ناقص رخ می‌دهد مونواكسيد كربن توليد می‌شود. مونواكسيد كربن توسط برخی اقلام و اشكال ساختمان امكان اشاعه دارد. بنابراين، در صورت وقوع حريق، آشكارسازهای مونواكسيد كربن می‌توانند در فاصله قابل توجهی از محل حريق و در طبقاتی غير از طبقه آغاز حريق، عمل نمايند. بايستی اقدامات احتياطی لازم بعمل آيد تا اطمينان حاصل شود كه اين امر باعث ارايه اطلاعات گمراه كننده به آتش نشانان يا ساير افرادی كه به سگينال حريق پاسخ می‌دهند، نشود. حسگرهای الكتروشيميايی موجود درون آشكارسازهای گازسوختی عمر محدودی داشته و پس از آن بايستی تعويض شوند. ضروری است كه كاربر و بهره‌برداری كننده از مدت زمان كار هر آشكارساز گازسوختی مورد استفاده در سيستم هشدار و تشخيص حريق اطلاع داشته باشد.
آشكارسازهای شعله‌ای
آشكارسازهای شعله‌ای تشعشع مادون قرمز و يا ماوراء بنفش ساطع شده از شعله را آشكار می‌كنند. هر دو نوع اين آشكارساز از سلو‌ل‌های حساس به تشعشع كه شعله را مستقيماً يا از طريق عدسی‌های داخلی يا منعكس كنند‌ه‌ها، مشاهده و حس می‌كنند، استفاده می‌شود.
آشكارسازهای شعله‌ای مادون قرمز معمولاً به نحوی طراحی شده‌اند كه به مشخصه‌هايی از شعله مانند فليكر، اندازه يا بيش از يك فركانس تشعشع معين پاسخ دهند. آشكارسازهای فضای آزاد و خارج ساختمان را می‌توان به نحوی طراحی كرد كه به باندهای فركانسی مادون قرمز مشخصی كه جزء باند تشعشع خورشيدی نيستند پاسخ دهد. آشكارسازهای شعله ماوراء بنفش معمولاً در طول موج‌هايی كه لايه اوزون آنها را در تشعشع خورشيدی فيلتر می‌كند عمل می‌نمايند. بنابراين آشكارسازهای ماوراء بنفش معمولاً به نور خورشيد پاسخ نداده و می‌توان آنها را در خارج ساختمان به كار برد.
آشكارسازهای چندحسگری
در يك سيستم اعلام حريق شامل آشكارسازهای چندحسگری، هر آشكارساز دارای بيش از يك حسگر بوده و هر يك به يك مشخصه مختلف فيزيكی و يا شيميايی حريق حساسيت داشته و پاسخ می‌دهد. هدف از تركيب حسگر بدين طريق در واقع ارتقاء عملكرد سيستم در تشخيص حريق يا مقاوم بودن آن در برابر حداقل برخی انواع بخصوص از آژير خطا يا هر دو است. روش (در صورت وجود) تركيب سيگنال‌ها از هر حسگر در سيستم‌های اعلام حريق چند حسگری انحصاری و تخصصی، متفاوت است. در برخی از اين نوع سيستم‌ها، قابليت قابل توجهی برای كاهش انواع آژيرها خطا وجود دارد.
در بعضی آشكارسازهای چندحسگری می‌توان يك حسگر آشكارساز را از كار انداخت. اين مورد می‌تواند در يك سيستم مرتبط با زمان به منظور كاهش آژيرهای خطا به كار گرفته شود. برای مثال، در يك آشكارساز چندحسگری حرارتی و نوری، می توان حسگر نوری را در طول روز غيرفعال كرد. در چنين مواردی، ضروری است كه فواصل آشكارسازها بر مبنای حسگری با حداقل حساسيت (كه در اين مورد، حرارت است) تعيين شود.
آشکارسازهای نقطه‌ای
در مورد آشكارسازهای نقطه‌ای، مشخصه در نقاط تعريف شده‌ای از ناحيه مورد حفاظت آشكارسازی می‌شوند. در مقابل، آشكارسازهای خطی توانايی آشكارسازی مشخصه در امتداد خط تعريف شده‌ای داخل ناحيه مورد حفاظت را دارا هستند. در آشكارساز خطی جمع شونده، اثر مشخصه بر روی آشكارساز در طول خط جمع زده می‌شود، در حالی كه آشكارساز خطی غير جمع شونده، اين امر رخ نداده و آشكارساز به نحوی عمل و رفتار
می‌كند كه گويا از تعداد بيشماری از آشكارسازهای نقطه‌ای در طول خط تشكيل يافته است.
انتخاب اصول تشخيص دتکتورهای سیستم اعلام حریق
در انتخاب اصول دتکتورهای سیستم اعلام حریق بايد نكات زير مد نظر باشد.
سرعت آشكارسازی حريق مورد لزوم، مبتنی بر ارزيابی ريسك حريق
ماهيت و مقدار مواد سوختنی موجود، شامل سهولت احتراق، نرخ اشاعه حرارت، شكل محتمل احتراق (مانند نيمه سوز بودن يا شعله ور شدن) و مستعد بودن از نظر توليد دود
نرخ محتمل افزايش و توسعه حريق
ماهيت محيط (مانند رطوبت، دما، پاك و تميز بودن، مقدار و حدود مواد آلوده كننده و ماهيت فرآيندهای كاری)
استراتژی پيشنهادی تخليه به علت حريق
ارتفاع و شرايط مكانی ناحيه مورد حفاظت
زمان مراقبت سرويس حريق
ساير معيارهای حفاظت در برابر حريق فعال و غير فعال موجود
استعداد مواد در برابر حرارت، دود و آب
سرعت پاسخ به حريق و نرخ‌های آژير خطای محتمل انواع مختلف آشكارساز حريق
به هر حال در نظر گرفتن ساير عوامل، مانند هزينه، مناسب بودن برای محيط مورد نظر و الزامات نگاهداری ضروری است. در برخی شرايط، تركيبی از انواع مختلف آشكارساز به منظور بهينه سازی سرعت آشكارسازی يا حداقل نمودن آژيرهای خطا، می‌تواند مناسب باشد.
آشكارسازهای حرارتی معمولاً در مقايسه با ساير انواع آشكارسازهای حريق، حساسيت كمتری داشته ولی می‌توانند حريق‌های خيلی تميز بخصوصی، مانند حريق‌های درگير با مايعات قابل اشتعال (مانندالكل) را سريع‌تر از آشكارساز دودی يا گازسوختی تشخيص دهند. اين نوع آشكارسازها به حريق‌های بدون شعله يا نيمه سوز احتمالاً حساس نبوده و طبعاً به شعله‌هايی از حريق كه به يك سوم فاصله تا سقف برسند نياز دارد تا فعال شوند.
آشكارسازهای دودی نوری به دود غليظ قابل رويت حساسيت دارند. ولی به ذرات كوچك موجود در حريق‌هايی كه به نحو تميز آتش سوزی داشته و دود قابل رويت كمی توليد می‌كنند كمتر حساس هستند. آشكارسازهايی كه بر اساس اصل پراكندگی نور عمل می‌كنند به دودهايی با رنگ روشن بيشتر حساس هستند. بنا به تعريف، دود بسيار تاريك بجای پراكنده كردن نور آن را جذب می‌كند ولی به وسيله آشكارساز دودی كه بر اساس اصل غير مريی عمل می‌كند (مانند آشكارساز نوع پرتو نوری) به آسانی تشخيص داده می‌شود.
